Wouter Naar Java

Als je Indonesië écht wilt leren kennen, moet je de lokale keuken uitproberen. Maak in deze introductie kennis met de Indonesische eetgewoonten.

Restaurant Sego Bancakan Pawone Simbah in Semarang – © Wouter Kesteloot

Door te reizen en te leven in een ander land, maak je kennis met andere eetgewoonten dan in je thuisland. Voor mij is het proeven van de lokale eetcultuur één van de fijnste onderdelen aan reizen. In Indonesië geniet ik telkens weer van nieuwe ontdekkingen zoals tropisch vers fruit, gekruide lekkere gerechten en verrassende combinaties.

Ontelbare rijstgerechten

Net als in veel andere Aziatische landen vormt rijst dé basis van de meeste maaltijden in Indonesië. Deze rijst komt rechtstreeks van de idyllische rijstvelden van landbouwers. Elk Indonesisch huishouden heeft een rijstkoker om rijst gemakkelijk te koken. Het belang van rijst komt ook tot uiting in de Indonesische taal. Zo zijn er verschillende woorden voor rijst: Nasi is gekookte klaargemaakte rijst en beras is rijst die je koopt in de winkel en nog moet koken.

Indonesische rijstkoker – © Wouter Kesteloot

De meeste Indonesiërs eten drie keer per dag rijst, als ontbijt, lunch en avondeten. Mijn gemiddelde is nu twee of één keer rijst per dag. Naast rijst kom je ook veel noedels tegen in Indonesië, “Mie” in het Indonesisch. De aanpassing van België naar Indonesië was voor mij geen probleem. Ik vind bijna alles lekker hier maar was ook al deels gewend aan Indonesisch eten dankzij mijn Indonesische partner. Ik mis het westerse of Belgische eten eigenlijk niet en geniet van de lokale gerechten hier.

Je kan in Indonesië ontelbare specialiteiten uitproberen. En per eiland of provincie zijn er natuurlijk nog veel verschillen, dus ik kan hier in Indonesië nieuwe maaltijden blijven ontdekken. Van vlees, vis, loempia tot zeevruchten maar ook vegetarische gerechten met tofu, tempeh of jackfruit. Of snacks zoals gebakken banaan of pisang goreng.

Oppassen voor pikant eten

Als westerse toerist moet ik echter wel oppassen voor pikant eten. Veel maaltijden zijn pikanter dan een gemiddeld Europees gerecht. Ondertussen ben ik al wel meer gewend aan pikant eten maar veiligheidshalve vraag ik telkens nog om de maaltijden niet te pikant te maken of om de saus apart van de maaltijd te serveren. Daarnaast moet je ook opletten dat de hygiëne in eetplaatsen in orde is. Zo kunnen westerse toeristen maag- of darmproblemen krijgen van eten in niet-hygiënische plaatsen vlakbij drukke wegen.

Verschillende soorten eetgelegenheden

Je kan in Indonesië kiezen uit verschillende soorten eetgelegenheden:

Een “Restoran” is vergelijkbaar met restaurants in Europa, in een chiquere eetplaats en met een hogere prijs. Een “Rumah Makan” of eethuis is veel goedkoper dan een “restoran” maar biedt meer eenvoudig eten, vaak in een buffet waaruit je kan kiezen. Een “Warung“ is qua prijs vergelijkbaar met een “rumah makan” maar meestal met een minder uitgebreid aanbod en gespecialiseerd in één type voedsel. Vaak is een “warung” in een eenvoudige eetstand in een tent langs de weg.

Eten in restaurant Kebon Ndalem in Yogyakarta – © Wouter Kesteloot

Daarnaast zie je op straat ook straatverkopers (of penjual jalan). Ze verkopen aan goedkope prijs in een mobiele wagen of mobiele stand vaak snacks of één type voedsel zoals soep met vleesballetjes (bakso in het Indonesisch).  

In vergelijking met Europa is het eten in Indonesië goedkoop voor westerse toeristen. Zo kan je in een “warung” of “rumah makan” gemakkelijk aan één euro (momenteel 17 000 rupiah) een uitgebreide lekkere maaltijd met drinken krijgen. In chiquere restaurants betaal je uiteraard meer, zeker als het in toeristische gebieden ligt. Bali is nog een ander verhaal. In het toeristische Bali ligt de prijs echter al snel dubbel, driedubbel of nog hoger dan een gemiddelde maaltijd in Yogyakarta.

Westers eten in Indonesië?

In toeristische gebieden in Indonesië kan je uiteraard ook westers eten vinden. Bijvoorbeeld in Bali, Yogyakarta en Jakarta zijn er talrijke westerse restaurants. In minder toeristische gebieden zal je echter lang zoeken naar westers eten en zie je vooral typische Indonesische rijstmaaltijden.

Bovendien vind ik westers eten in Indonesië vaak niet lekker, of toch zeker niet in vergelijking met wat ik ken in Europa of in vergelijking met het typische Indonesische eten. Ik heb bijvoorbeeld tot nu toe nog geen lekker brood gegeten hier in Indonesië. In supermarkten is er enkel voorverpakt brood en geen vers gebakken brood.

Zoet drinken en weinig alcohol

Het drinken in Indonesië is vaak heel zoet. Fruitsap, thee of andere dranken worden standaard geserveerd met (veel) suiker. Voor mij is het meestal te zoet en dus vraag ik om geen suiker aan mijn drinken toe te voegen.

Je kan niet gemakkelijk alcohol vinden in Indonesië want met 87 procent is de meerderheid van de bevolking moslim. Toeristische gebieden zoals Bali vormen een uitzondering, daar zie je veel alcohol in strandbars. Ook in Yogyakarta kan je alcohol verkrijgen, vooral in toeristische westerse plaatsen.

Tropisch fruit

Indonesië is gezegend met een tropisch klimaat en een vruchtbare bodem. Naast de rijstvelden zie je tropische bomen zoals kokosnootbomen en bananenbomen. Dit zorgt voor een uitgebreid aanbod van vers lokaal tropisch fruit. Terwijl Europa tropische fruitsoorten importeert, kan je in Indonesië heel veel vers fruit eten. Zo is er in Europa slechts één bananensoort, de Cavendishsoort. In Indonesië kan je kiezen tussen een rijk gamma van vele lekkere bananensoorten.

Bananenboom in Taman Nasional Merapi – © Wouter Kesteloot

Ik geniet ervan om te smullen van vers fruit : Mango, mangosteen, papaja, banaan, meloen, ananas en zoveel meer. In tegenstelling tot veel westerse toeristen, vind ik durian ook lekker. Durian is stekelig fruit met voor sommigen een onuitstaanbare geur. Omwille van de geur is het in hotels verboden om durian mee te nemen.

Lokale markt of supermarkt

Waar koop je nu al dat eten  als je zelf wilt koken?

Je kan naar de lokale markt of pasar gaan. Op de pasar is er een gezellige drukte met veel verkopers van vers eten maar ook kleren en andere producten. Je ziet echter geen prijs op de producten. Je moet de prijs vragen aan verkopers waarna je moet onderhandelen over de uiteindelijke verkoopprijs. Verkopers vragen echter een hogere prijs aan westerse toeristen die vaak niet weten wat een normale prijs is.

Een alternatief voor de lokale markt is een supermarkt of lokale winkel. In supermarkten zie je uiteraard wel telkens een vaste prijs op de producten. Super Indo is één van deze supermarkten. De winkel heeft een logo met een leeuw, net als de supermarkt Delhaize in België. En dat is geen toeval want Super Indo maakt deel uit van Ahold Delhaize, de Belgisch-Nederlandse multinational.

Super Indo in Yogyakarta – © Wouter Kesteloot

Plastic verpakkingen

Zowel op de markt als in de supermarkt valt het me op hoeveel eten er individueel verpakt is in plastic: Bijvoorbeeld groenten en fruit zoals komkommers, aubergine en meloen zitten in onnodige verpakkingen. Het Westen introduceerde plastic in Azië en nu is het er alomtegenwoordig.

In plastic verpakte groenten in supermarkt – © Wouter Kesteloot

Voordat er plastic was, gebruikten Indonesiërs al eeuwenlang bladeren van bomen voor de verpakking van eten, zoals bananenbladeren of bladeren van de kokospalm. Dit is natuurlijk een veel meer milieuvriendelijke verpakking. De verpakking met bladeren wordt nu ook nog gebruikt bijvoorbeeld in restaurants. Het is soms dus goed om vast te houden aan tradities uit het verre verleden.

Ketupat (rijst verpakt in bladeren van kokospalm) – © Wouter Kesteloot