Wouter Naar Java

Tugu Yogyakarta – © Wouter Kesteloot

Met het vliegtuig, de brommer, auto, fiets, trein, bus of boot: Rondtrekken in Indonesië kan op heel veel manieren. Hoe verloopt het transport in deze uitgestrekte eilandengroep?

Wat is voor mij de grootste aanpassing, sinds ik van België naar Indonesië ging?

Ongetwijfeld is dat het transport en vervoer. In België woonde ik in Leuven en verplaatste ik me in deze fietsvriendelijke universiteitstad met de fiets, te voet of met de bus. Ik had zelf geen auto en nam vooral de trein naar andere plaatsen in het land. Het gaat toch wel anders in Indonesië.

Brommers en auto’s door elkaar

In Indonesië is de brommer of motor het populairste vervoersmiddel, met maarliefst 125 miljoen motorrijders volgens cijfers van 2022. De auto volgt met ongeveer 17 miljoen op grote afstand. De meeste Indonesiërs kunnen zich immers geen auto veroorloven maar rijden van jongsaf met een brommer.

Als je zelf geen brommer wilt rijden zoals ik, kan je mee achteroprijden met motorrijders of ojeks: De goedkoopste en snelste manier om door de stad te geraken. Ojeks zijn zogenaamde taxi’s op brommers. Via de apps Gojek of Grab kan je gemakkelijk een ojek bestellen.

Veel gemotoriseerd verkeer zorgt uiteraard ook voor veel files en heel veel luchtvervuiling. De overgrote meerderheid van de auto’s en brommers gebruikt immers nog vervuilende fosiele brandstoffen.

File in Bogor – © Anton Ardyanto (Flickr)

De hoofdstad Jakarta is het toppunt van dit probleem. Enkele maanden geleden kreeg de miljoenenstad nog de prijs van de meest vervuilde grootstad ter wereld. Behalve de vervuilende industrie en steenkool, veroorzaakt het verkeer in de hoofdstad in grote mate de hoge vervuiling. Als je in Jakarta onderweg bent, kom je ongetwijfeld terecht in monsterfiles waarin je niet weet wanneer je op je bestemming geraakt. Het fileprobleem en de gerelateerde vervuiling van Jakarta is één van de voornaamste redenen waarom Indonesië zijn hoofdstad zal verplaatsen naar Nusantara, een nieuwe nog te bouwen stad op het eiland Kalimantan.

Fietsen langs de rijstvelden

De straten van mijn hoofdverblijfplaats Yogyakarta zijn zeker niet zo vervuilend als de hoofdstad Jakarta. Het centrum van Yogya is echter ook chaotisch en druk met auto’s en brommers door elkaar. In de meeste straten zijn er geen of bijna geen voetpaden en fietspaden. En als er een voetpad is, wordt het vaak nog gebruikt door motorrijders of verkopers van eten. Voetgangers en fietsers moeten dus naast de auto’s en brommers hun weg vinden. Als je wandelt door drukke straten, kijken mensen je vaak raar aan en bieden ze je een taxi aan.

Nochtans wordt fietsen steeds populairder en dit zowel bij de lokale bevolking als bij toeristen. En volgens mij is dit terecht! Ik vind het heel fijn om de regio rond Yogyakarta te ontdekken met de fiets. Ten noorden van de drukke stad vermijd ik wel liefst de drukke wegen. Je kan daar op tocht door kleine weggetjes langs rijstvelden en tropische bomen en planten. Zo kan je prachtige natuuruitzichten zien tijdens ontspannende fietstochten.

Uitzicht tijdens een fietstocht in de regio Ngaglik – © Wouter Kesteloot

Op avontuur met de trein of de bus

Hoe is het openbaar vervoer in Indonesië?

Indonesië heeft een treinnetwerk van ongeveer 7000 kilometer. Dit is vooral interessant om te reizen tussen grotere steden. Maar het treinverkeer beperkt zich tot het meest bevolkte eiland Java, een deel van Sumatra en een recent nieuw netwerk op het eiland Sulawesi. Veel eilanden van Indonesië hebben dus weinig tot geen treinen.

Het transportnetwerk op het eiland Java – © Gunawan Kartapranata – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10369835

Er zijn wel plannen voor de uitbreiding van het treinnetwerk. Een aantal maanden geleden startte de WOOSH-hogesnelheidstrein tussen hoofdstad Jakarta en Bandung in West-Java. Deze gloednieuwe trein kwam er met hulp van China en er zijn plannen om dit hogesnelheidsnetwerk uit te breiden naar Surabaya in Oost-Java.

Het aanbod van openbaar vervoer in steden is echter vaak ondermaats en onbetrouwbaar. In het toeristische en drukke eiland Bali rijden de bussen bijvoorbeeld vaak leeg of halfleeg rond. Een van de uitzonderingen is het netwerk van openbaar vervoer in de hoofdstad Jakarta dat ook nog verder ontwikkeld zal worden.

Voor langere afstanden in Indonesië nemen veel Indonesiërs bussen van privéfirma’s. Dit is het goedkoopste maar niet heel comfortabel om urenlang of dagenlang te reizen. De langste afstand van een intercity bus is maarliefst één week lang voor 2920 kilometer, tussen Medan in Noord-Sumatra en Jember in Oost-Java.

Met de boot of vliegtuig naar andere eilanden

Indonesië is met meer dan 17.000 eilanden enorm uitgestrekt. Dat maakt het extra uitdagend om door de archipel te reizen. . Sommige eilanden, bijvoorbeeld in het uiterste oosten van Indonesië, zijn heel geïsoleerd en moeilijk bereikbaar. Veel Indonesiërs zullen zelden of nooit hun eigen eiland verlaten en dus nooit naar andere eilanden van Indonesië gaan.

Je kan veel eilanden enkel bereiken met het vliegtuig of met de boot. Met het vliegtuig is de snelste manier. Indonesië heeft 39 internationale luchthavens en 191 binnenlandse luchthavens.

Maar veel vervoer gebeurt op een tragere manier ook via boten op het water. Er zijn maarliefst 1500 havens in Indonesië. Dit gaat van grote havensteden tot heel kleine havens op miniscule eilanden.

Minder onafhankelijk

Het transport in Indonesië is niet zo gemakkelijk voor mij omdat ik me hier minder onafhankelijk kan verplaatsen. Ik heb zelf enkel een fiets en kan dus alleen niet ver geraken. Omdat ik niet goed kan rijden met een auto of motor, wil ik me niet in het Indonesische verkeer wagen. Daardoor ben ik voor transport afhankelijk van ojekmotorrijders of mijn vriend die me op zijn brommer vervoert. Door de beperkte kwaliteit van het openbaar vervoer, is het ook moeilijker om in Indonesië met bijvoorbeeld de trein of de bus te reizen.